Bất kỳ ai cũng đều sẵn có trong mình một hạt mầm từ bi để nở rộ, giống như bông hoa luôn sẵn sàng để tỏa hương. Và hương thơm của bông hoa từ bi ấy chỉ có thể lan tỏa khi con người nội tại của bạn thăng hoa. Bạn không thể rèn luyện để có lòng từ bi. Bạn cũng không thể điều khiển nó bởi nó nằm ngoài tầm kiểm soát của bạn. Thông qua thiền định, đến một ngày nào đó tự nhiên bạn sẽ cảm nhận được một hiện tượng kỳ lạ xảy đến với mình, đó là sự xuất hiện của lòng từ bi. Lòng từ bi đó sẽ lan tỏa đến mọi ngóc ngách trong con người bạn.

Nếu không có thiền, nguồn năng lượng trong bạn chỉ tồn tại dưới dạng thức đam mê; nhưng nếu có thiền, nó sẽ chuyển hóa thành lòng từ bi. Đam mê và từ bi không phải là hai dạng năng lượng khác nhau mà thực chất chúng là một, là một dạng năng lượng mà thôi. Chính thiền định đã giúp biến đổi năng lượng này từ đam mê thành lòng từ bi. Nếu như đam mê chuyển động lùi, thì từ bi lại tiến lên phía trước; nếu động cơ chính của đam mê là sự khát khao, thì nền tảng của từ bi là sự buông bỏ; và nếu đam mê là vì bạn muốn tìm cách quên đi những khổ đau trong cuộc sống, thì từ bi lại mang đến cho bạn hạnh phúc thăng hoa đến nỗi chỉ muốn chia sẻ điều đó với mọi người. Lúc đó, bạn sẽ cảm thấy mình giống như một nụ hoa đã nở rộ và hoàn thành sứ mệnh nên không còn phải tìm kiếm bất cứ điều gì hay đi đến bất kỳ nơi đâu nữa.

Khi đó, bạn sẽ bắt đầu chia sẻ nguồn năng lượng thăng hoa trong mình. Nguồn năng lượng ngày nào chuyển động trong bóng tối của đam mê giờ sẽ tuôn tràn trong ánh sáng mà không còn bị chi phối bởi bất kỳ điều kiện hay khát khao nào nữa. Nó không còn bị ảnh hưởng bởi bất kỳ động cơ nào khác, chính vì vậy mà tôi gọi nó là hương thơm. Một bông hoa có thể bị giới hạn về mặt không gian nơi nó lớn lên nhưng hương thơm của nó thì không. Hương thơm ấy có thể lan tỏa đến những phương trời mới, đơn giản là nhờ nương theo những làn gió.

Thiền định cũng giống như một bông hoa vậy. Nó xuất phát từ chính bạn và tồn tại trong chính bạn. Nhưng lòng từ bi thì không như thế. Lòng từ bi sẽ không ngừng lan tỏa đi khắp chốn, đến với những ai đang cần được yêu thương và giúp đỡ. Đức Phật đã ra đi nhưng lòng từ bi của ngài vẫn còn đó. Một bông hoa rồi sẽ tàn và trở về với đất mẹ, nhưng hương thơm của nó một khi đã lan tỏa thì còn mãi. Đức Phật hay Chúa Jesus đã ra đi, nhưng hương thơm từ bi của họ vẫn còn mãi. Những ai đón nhận được điều đó chắc chắn sẽ cảm động và dấn thân vào hành trình mới của chính mình.

Lòng từ bi không hề bị giới hạn bởi bông hoa, cho dù nó xuất phát từ bông hoa nhưng lại không thuộc về bông hoa đó. Bông hoa chỉ là phương tiện để nó tồn tại và lan tỏa một khi bông hoa đó nở rộ.

Đây là điều bạn cần phải thấu hiểu, bởi nếu không thì những gì bạn đạt được sẽ không phải là hương hoa từ bi đích thực. Sự từ bi do rèn luyện mà có thực chất cũng chỉ là sự đam mê nhưng dưới tên gọi khác mà thôi. Lý do là vì nó cũng chỉ là một dạng năng lượng bị thúc đẩy bởi sự khát khao mà ra và có thể trở nên nguy hiểm với người khác vì bạn có thể phá hủy hoặc tạo dựng mọi thứ dưới tên gọi của lòng từ bi. Thực chất, đó không phải là sự từ bi đích thực mà chỉ là từ bi giả tạo.

Điều quan trọng trước tiên bạn cần nhớ là từ bi không thể do rèn luyện mà có. Đây là điều mà phần lớn các tín ngưỡng bỏ sót. Ngày xưa, Đức Phật có được lòng từ bi thông qua thiền định, còn ngày nay các Phật tử lại bảo nhau tu tập để có lòng từ bi. Cũng như Chúa Jesus đã có được lòng trắc ẩn thông qua chiêm nghiệm, nhưng ngày nay các con chiên lại phải rèn luyện lòng trắc ẩn, ấy vậy mà họ chỉ mang lại chiến tranh và tàn phá cho thế giới này.

Từ bi sẽ mang đến cho bạn sự tự do, nhưng nhất thiết nó phải đến từ thiền định và đó là cách duy nhất để làm điều đó. Đức Phật từng nói lòng từ bi là một sản phẩm và bạn không thể nào có được điều đó trực tiếp mà không thông qua thiền định. Như vậy, để hiểu được thế nào là từ bi, bạn nhất thiết phải hiểu được thế nào là thiền định. Khi đó, lòng từ bi tự khắc sẽ đến với bạn như là một kết quả tất yếu.

Lòng từ bi chính là công cụ đánh giá giúp bạn biết mình đã thiền đúng hay sai cách. Nếu bạn thiền đúng, tất yếu bạn sẽ cảm nhận được lòng từ bi trong chính mình và ngược lại. Nhiều người sai lầm khi nghĩ rằng mọi hình thức thiền định đều đúng nhưng thực tế không phải vậy, rất có thể cách bạn đang thiền là sai. Ví dụ, những cách thiền chỉ giúp bạn tập trung sâu là sai vì nó sẽ không dẫn đến kết quả là có được lòng từ bi. Những cách thiền đó chỉ khiến bạn càng khép kín hơn là mở rộng tâm hồn. Nếu bạn thu nhỏ phạm vi tập trung và chỉ biết đến một điều gì đó, quên đi mọi thứ đang tồn tại xung quanh thì bạn sẽ càng trở nên căng thẳng. Quả thật như vậy, bản thân ý nghĩa của từ “tập trung” đã ngầm chứa sự căng thẳng trong đó.

Tập trung có những ích lợi riêng của nó nhưng đó không phải là thiền. Chúng ta cần sự tập trung khi nghiên cứu khoa học hay khi làm thí nghiệm. Những lúc đó, bạn cần phải tập trung toàn bộ tư tưởng vào một vấn đề và quên đi tất cả những thứ còn lại. Cả thế giới dường như chỉ hiện diện trong một vấn đề mà bạn đang tập trung giải quyết mà thôi. Chính vì thế, các nhà khoa học thường bị tật đãng trí. Những người tập trung quá mức thường trở nên đãng trí vì họ không còn đón nhận những thứ khác đang xảy ra xung quanh mình.

Có một giai thoại vui về vị giáo sư nọ.

Một hôm, ông nói với các sinh viên của mình rằng: “Thầy có mang theo một con ếch vừa bắt được từ dưới hồ để lớp chúng ta nghiên cứu hình dáng bên ngoài, và sau đó sẽ giải phẫu nó”. Vừa nói ông vừa cẩn thận mở cái túi ra, hóa ra trong đó lại là một chiếc bánh mì được gói ghém cẩn thận. Vị giáo sư nọ tròn mắt ngạc nhiên và nói: “Chết, thầy nhớ mình đã dùng bữa trưa rồi mà!”.

Đây là điều thường thấy ở những nhà khoa học. Tâm trí của họ chỉ hướng đến một điều duy nhất và do đó trở nên bị hạn hẹp. Dĩ nhiên là điều đó cũng có lợi ích riêng của nó, bởi như thế thì tâm trí của họ sẽ trở nên sắc bén như một mũi kim, có những khám phá đột phá và không bị lệch hướng, nhưng đồng thời cũng bỏ lỡ cả cuộc đời tươi đẹp xung quanh mình.

Đức Phật không chú trọng đến việc tập trung tư tưởng mà tập trung vào sự nhận biết. Ngài không tìm cách thu hẹp sự nhận thức mà ngược lại, luôn tìm cách phá bỏ mọi rào cản để hoàn toàn có thể thức tỉnh và nhận biết mọi sự việc đang hiện diện. Xung quanh chúng ta lúc nào cũng có vô vàn âm thanh, nhịp điệu sống đang diễn ra. Chẳng hạn như, khi tôi đang chia sẻ cùng bạn những điều này thì ngoài kia là bao nhiêu âm thanh – tiếng chim muông, tiếng gió, tiếng tàu xe… Bạn lắng nghe tôi, tôi nói với bạn và bên cạnh đó còn có hàng triệu điều khác đang diễn ra nữa. Thế giới quanh ta thật phong phú và sống động.

Khi bạn chỉ biết tập trung vào một điều duy nhất trong cuộc sống, bạn sẽ bỏ phí chín mươi chín phần trăm còn lại. Nếu bạn đang tập trung giải một bài toán, bạn sẽ chẳng thể nào nghe được tiếng chim hót. Khi đó, tiếng chim hót, tiếng chó sủa, tiếng trẻ nô đùa sẽ trở thành những điều làm bạn rối trí. Và để tập trung trọn vẹn, con người đã tìm cách chạy trốn khỏi cuộc sống bằng cách tìm đến Himalayas, trốn vào hang động hay sống cô độc để có thể tập trung nghĩ đến Thượng đế. Thế nhưng Thượng đế không phải là một vật thể nào đó mà là tất cả sự tồn tại của thế giới này ngay tại giây phút này. Thượng đế nghĩa là toàn thể, là tất cả. Chính vì thế mà khoa học sẽ không bao giờ hiểu hết về ngành Thượng đế học. Bởi bản chất cốt lõi của khoa học là tập trung nghiên cứu cho nên khoa học sẽ không bao giờ nắm bắt được thế nào là sự thần thánh, thiêng liêng.

Khoa học không ngừng tập trung nghiên cứu để đi tìm những cái nhỏ bé hơn nữa, từ phân tử rồi đến nguyên tử, rồi đến các điện tử, proton, neutron… nhưng lại hoàn toàn quên mất cái to lớn, bao la của tổng thể. Các nhà khoa học sẽ chẳng bao giờ biết đến sự ngoan đạo vì sự tập trung của họ. Vì thế khi nghe mọi người hỏi: “Osho, hãy chỉ cho chúng tôi cách tập trung, chúng tôi muốn biết về Thượng đế”, tôi khá lúng túng vì rõ ràng họ không hiểu được những điều cơ bản của sự tìm kiếm này.

Nếu như bản chất của khoa học là tập trung vào một điều duy nhất thì mục đích tối thượng của thiền định đúng nghĩa là tập trung vào đích đến. Bản chất cốt lõi của tôn giáo là nhắm đến cái tổng thể của toàn thể sự việc trong cùng một lúc. Và để có được điều đó, bạn phải có sự tỉnh thức đối với tất cả mọi khía cạnh chứ không chỉ giới hạn trong một khung cửa nào đó. Hãy đứng dưới mặt trời giữa bầu trời rộng mở, đó là thiền định. Thiền định đúng nghĩa không có một khuôn khổ giới hạn, nó không phải là một khung cửa. Nó không phải là sự tập trung chú ý mà là sự nhận biết.

Thế thì bạn phải làm gì? Việc lặp đi lặp lại phương thức thiền siêu việt (ngồi thiền hai lần mỗi ngày, mỗi lần từ mười lăm đến hai mươi phút và nhắm mắt) sẽ chẳng giúp được gì cho bạn cả. Phương pháp này rất phổ biến ở Mỹ vì được lý giải cẩn thận bởi nghiên cứu khoa học. Đây cũng là phương pháp thiền duy nhất mà người ta có thể thực hiện các nghiên cứu khoa học có liên quan. Nhưng nó chỉ là sự tập trung chứ không phải là thiền định đúng nghĩa, do đó mà hoàn toàn có thể giải thích được dưới góc độ khoa học. Bộ môn thiền này đã được nghiên cứu bởi nhiều trường đại học, phòng thí nghiệm và lĩnh vực nghiên cứu tâm lý bởi vì nó không phải là thiền định đích thực. Nó chỉ là một hình thức tập trung và cũng được xếp cùng chung loại với sự tập trung trong khoa học, chính vì thế mà có một mối dây liên hệ giữa hai điều này. Thiền định đích thực rất bao la, rộng lớn đến vô cực và không một nghiên cứu khoa học nào có thể chạm đến. Chỉ có lòng từ bi mới là thước đo thể hiện một người có đạt đến đỉnh cao của thiền định đích thực hay không mà thôi. Bước sóng alpha cũng không giúp được giúp ta trong việc đo lường này, bởi bản thân nó cũng thuộc về trí tuệ trong khi thiền định đích thực vượt khỏi tầm trí tuệ của con người.

Vậy thì đến đây có lẽ bạn đang tự hỏi: “Thế nào là thiền định đích thực?”. Tôi sẽ mô tả cho bạn nghe về một số đặc điểm cơ bản của thiền định đích thực. Thứ nhất, thiền không phải là một hình thức tập trung mà là sự thư giãn, thả lỏng để tìm về với chính mình. Càng thư giãn, bạn càng cảm thấy tâm hồn mình thêm rộng mở và mạnh mẽ hơn. Bạn sẽ thấy mình bớt cứng nhắc và linh hoạt hơn, rồi đột nhiên nhận ra sự hiện hữu của chính mình. Thư giãn nghĩa là đưa bản thân bạn vào một trạng thái không làm gì cả, vì nếu bạn tập trung vào một điều gì đó, chắc chắn bạn sẽ tiếp tục bị căng thẳng. Đó là trạng thái không-làm-gì-cả. Bạn chỉ đơn giản ngồi tận hưởng cảm giác thư giãn, mắt nhắm lại và lắng nghe mọi thứ đang diễn ra xung quanh mình. Bạn đừng nghĩ rằng những âm thanh đó sẽ chi phối việc thiền định của bạn, vì như thế nghĩa là bạn đang chối bỏ Tạo hóa. Bởi Tạo hóa có thể đang tìm đến bạn dưới hình thức một tiếng chim hót, một tiếng chó sủa, tiếng trẻ con khóc hay thậm chí là tiếng kêu la của người mất trí. Điều quan trọng là hãy đón nhận chứ đừng chối bỏ tất cả những điều đó.

Hãy chấp nhận, bởi khi bạn chối bỏ bất kỳ điều gì thì cũng đồng nghĩa với việc bạn đang tạo ra căng thẳng cho chính mình. Mọi sự chối bỏ đều tạo ra căng thẳng. Hãy học cách chấp nhận. Chấp nhận chính là cách để bạn được thư giãn. Hãy chấp nhận tất cả những gì đang xảy ra xung quanh mình và để cho chúng được trở thành một tổng thể thống nhất. Bởi bạn có thể không biết rằng tận sâu trong tất cả vạn vật đều có mối liên hệ với nhau. Từ chim muông, bầu trời, trái đất cho đến bạn và tôi, tất cả đều có mối liên hệ với nhau. Đó là một hệ sinh thái thống nhất. Nếu như mặt trời biến mất, cây cối cũng sẽ mất đi.

Nếu cây cối không còn thì chim chóc cũng biến mất theo. Và khi đó thì chính bạn cũng sẽ không thể tồn tại. Vạn vật đều có mối liên hệ chặt chẽ với nhau. Do đó đừng chối bỏ bất cứ điều gì, bởi nếu bạn chối bỏ chúng thì cũng đồng nghĩa với việc bạn đang chối bỏ chính mình.

Nếu bạn chối bỏ, phủ nhận, giận dữ đối với mọi thứ xung quanh thì cũng có nghĩa là bạn đang chối bỏ một điều gì đó trong chính mình. Hãy lắng nghe tiếng chim hót với lòng thư thái mà không cảm thấy bị phiền toái hay giận dữ, bạn sẽ nhận ra trong tâm hồn mình cũng rộn rã tiếng chim. Những chú chim đó sẽ không còn là người lạ hay kẻ làm phiền nữa mà đột nhiên tất cả, cùng với chính bạn, sẽ trở thành một gia đình chung. Với tôi, người nắm rõ điều này chính là người tu hành chân chính. Nếu bạn tôn thờ một tín ngưỡng nào đó thì cũng tốt, nhưng nếu bạn không có tín ngưỡng nào cả thì thậm chí còn tốt hơn. Chỉ cần hiểu được rằng vạn vật là một tổng thể thống nhất thì nhất định người đó lúc nào cũng như đang ở trong ngôi đền thiêng của chính mình và hướng về Đấng Tạo hóa linh thiêng.

Tuy nhiên, nếu bạn đang tập trung vào một nghi thức tu hành ngu xuẩn nào đó, chắc chắn bạn sẽ cảm thấy tiếng chim hót kia thật phiền toái. Bạn sẽ không thấy rằng đó mới chính là Tạo hóa. Tiếng hót đó tuy vô nghĩa nhưng rộn ràng niềm vui, là hiện thân của một nguồn năng lượng dồi dào đang tuôn chảy mà lũ chim đang muốn chia sẻ với vạn vật xung quanh, với cây cối, với những bông hoa và với bạn. Chúng không có gì để nói với bạn cả mà chỉ đơn giản hiện hữu là chính chúng mà thôi.

Khi bạn thư giãn, bạn sẽ chấp nhận cuộc sống. Hãy nhớ rằng việc chấp nhận sự tồn tại của vạn vật xung quanh chính là cách duy nhất giúp bạn cảm thấy thư giãn. Nếu bạn để cho những điều nhỏ nhặt làm mình khó chịu thì hơn ai hết, chính thái độ của bạn mới là kẻ gây nên sự phiền toái đó. Hãy ngồi im, lắng nghe tất cả những gì đang diễn ra quanh bạn và thư giãn tâm hồn. Chấp nhận và thư giãn, rồi đột nhiên bạn sẽ nhận ra một nguồn năng lượng lớn trỗi dậy trong mình và biểu hiện đầu tiên của nó chính là hơi thở sâu hơn của bạn. Thường thì hơi thở của bạn rất ngắn, và để có được hơi thở sâu, bạn phải nỗ lực như khi tập yoga chẳng hạn. Tuy nhiên, khi bạn thư giãn và chấp nhận mọi thứ xung quanh, bạn sẽ không cần phải gắng sức mà vẫn có được hơi thở sâu đó. Càng thư giãn, hơi thở của bạn càng sâu hơn. Nó sẽ chậm lại, sâu hơn, có nhịp điệu hẳn hoi và mang lại cho bạn cảm giác vui sướng. Và rồi bạn sẽ nhận ra rằng hơi thở chính là chiếc cầu nối giữa bạn với thế giới xung quanh.

Hãy quan sát và đừng làm gì cả. Nói như vậy không có nghĩa là bạn phải cố gắng quan sát, bởi nếu không bạn sẽ lại rơi vào trạng thái căng thẳng và bắt đầu tập trung vào hơi thở của mình. Chỉ cần thư giãn, hoàn toàn thư giãn, thả lỏng và nhìn ngắm mọi thứ xung quanh… bởi suy cho cùng thì bạn có cần phải làm gì nữa đâu. Bạn ngồi đây và không cần phải làm điều gì cả, mọi thứ đã được bạn chấp nhận, không còn mâu thuẫn, không còn chối bỏ, không còn đấu tranh… chỉ có hơi thở trở nên sâu hơn. Bạn chỉ cần nhìn ngắm vạn vật. Đúng vậy, chỉ cần nhìn ngắm vạn vật mà thôi. Đừng cố gắng để ngắm nhìn mọi thứ. Đây chính là điều mà Đức Phật gọi là vipassana, nghĩa là nhận biết hơi thở của bạn, hay satipatthana, nghĩa là nhận thức dòng năng lượng chảy trong hơi thở của mình. Bạn không cần phải cố gắng hít thở sâu, cũng đừng cố gắng hít vào hay

thở ra gì cả. Bạn chỉ ngồi thư giãn, hít thở tự nhiên, rồi mọi thứ sẽ đến với bạn.

Hơi thở sẽ như một nhịp cầu với hai phần rõ rệt, một sẽ đến để hòa vào bạn, còn một sẽ đi để hòa vào thiên nhiên. Với phần thứ nhất, bạn có thể hít sâu hay thở ra thật mạnh nếu muốn, và cũng có thể không cần phải làm gì cả thì nó cũng vẫn diễn ra như thế. Với phần thứ hai, bạn có thể hiểu rằng đó không phải là bạn đang thở mà chính Tạo hóa đang thở trong bạn. Khi bạn thư giãn, chấp nhận cuộc sống xung quanh, hãy thả lỏng để tìm về với nội tại bản thân, đột nhiên bạn sẽ nhận ra rằng mình không còn đang thở nữa mà là hơi thở tự đến và tự đi theo một nhịp điệu kỳ diệu. Thế thì ai đã làm điều đó? Chính là Tạo hóa đang thở trong bạn. Tạo hóa đến rồi đi, rồi lại đến theo từng hơi thở. Mỗi khoảnh khắc đó sẽ làm mới chính bạn, cho bạn không ngừng sống lại.

Khi đó, tự động bạn sẽ quán chiếu được hơi thở của mình, và đó chính là biểu hiện của thiền định đích thực. Bạn có thể làm được điều này ở bất kỳ nơi đâu, thậm chí là giữa chốn phố chợ đông người, bởi âm thanh náo nhiệt ở đó cũng chính là hiện thân của Tạo hóa thiêng liêng. Nếu bạn im lặng để lắng nghe, bạn sẽ nhận ra rằng ngay cả âm thanh huyên náo đó cũng có nhịp điệu riêng của nó. Nó sẽ không còn là sự phiền toái hay khiến bạn phải phân tâm nữa. Trong sự tĩnh lặng của riêng mình, bạn sẽ nhìn thấy được rất nhiều điều và cảm nhận được vô vàn dòng năng lượng chuyển động xung quanh. Chỉ cần biết cách chấp nhận vạn vật, bạn sẽ cảm nhận được điều đó ở bất cứ nơi nào bạn đến.

Bản thân chú chim không phải là điều quan trọng mà điều quan trọng nằm ở chỗ thông qua đó bạn sẽ cảm nhận được một thứ gì đó vô cùng vĩ đại và tuyệt vời, đầy thiêng liêng, huyền bí và hân hoan. Điều kỳ diệu này vẫn không ngừng diễn ra xung quanh bạn, chỉ có điều bạn đã bỏ lỡ mất nó mà thôi.

Khi đã đạt được trạng thái thiền định nói trên và hòa nhịp với Tạo hóa, tất yếu bạn sẽ có được lòng từ bi. Tự khắc lúc ấy bạn sẽ thấy mình biết yêu thương vạn vật, và kẻ khác sẽ không còn là người xa lạ mà trở thành một phần của chính bạn. Khi ấy, “cái cây” sẽ không chỉ là một cái cây độc lập mà có liên quan đến bạn. Tất cả mọi thứ đều liên đới với nhau. Bạn chạm vào một chiếc lá thì cũng như bạn đang chạm đến tất cả các vì sao vì vạn vật đều là một. Tất cả là một tổng thể thống nhất.

Mới tối hôm kia thôi tôi có đọc một bài viết nói về khả năng đánh hơi, ngửi mùi. Và khứu giác gần như đã bị đánh mất ở con người, trong khi đó muông thú lại có một cái mũi rất thính. Một con ngựa có thể đánh hơi mùi cách xa hàng dặm. Một con chó cũng có khứu giác tốt hơn chúng ta. Chỉ cần đánh hơi, nó có thể nhận biết người chủ của mình, và sau nhiều năm gặp lại nó vẫn nhận ra chủ của nó trong khi con người thì không.

Điều gì đã xảy ra đối với khứu giác của loài người? Chúng ta đã bị tai họa gì chăng? Chẳng có nền văn hóa nào trên thế giới này lại kìm hãm khứu giác của con người, ấy vậy mà nó vẫn bị hạn chế. Nguyên nhân là do tình dục mà ra. Ngày nay, cả thế giới loài người có đời sống tình dục bị kìm hãm, ngăn triệt và khứu giác lại có mối liên hệ chặt chẽ với tình dục. Trước khi giao phối, loài chó sẽ đánh hơi bạn tình và chúng chỉ giao phối nếu ngửi được sự đồng điệu từ sâu trong hai cơ thể. Khi đánh hơi được sự hòa hợp từ mùi hương của nhau, chúng hiểu rằng hai cơ thể đã thật sự đồng điệu và sẵn sàng hòa quyện làm một, cho dù chỉ là trong thoáng chốc.

Do tình dục bị đè nén và kìm hãm trên toàn thế giới, cho nên khứu giác của loài người cũng bị đè nén theo. Nếu bạn hỏi ai đó: “Anh có nhìn thấy…?”, hay “Anh có nghe thấy…?”, thì chẳng ai phật lòng cả. Nhưng nếu bạn hỏi họ: “Anh có mùi không?” thì ắt hẳn họ sẽ cảm thấy không vui. Bởi suy cho cùng thì khứu giác cũng chỉ là một khả năng của con người, giống như thính giác hay thị giác mà thôi và không nên bị lên án như thế.

 Trạm Đọc trích đăng | Nguồn ảnh sưu tầm